انگل آسکاریس در سگ و گربه

آسکاریس ها یا کرمهای گرد و دراز سگ و گربه ها جزء دسته نماتودهای انگل دام محسوب می شوند. این انگلها بیشتر در توله سگ ها و بچه گربه ها ایجاد بیماری می نمایند.

انواع آسکاریس در سگ و گربه

• توکساسکاریس لئونینا ( toxascaris leonina )
• توکسوکارا کنیس ( toxocara canis )
• توکسوکارا کتی ( toxocara cati )

توکساسکاریس لئونینا :

طول کرم نر 7 سانتی متر و ماده 10 سانتی متر است. در روده باریک سگ ، سگ گرگ ، روباه و سایر گوشتخواران وحشی زندگی میکند.

در انگل توکساسکاریس لئونیتا، تخم حاوی نوزاد مرحله دوم عفونت زاست و توسط میزبان خورده میشود. در روده میزبان (سگ و گربه) نوزادهای انگل خارج شده و به کرم بالغ تبدیل میشوند. انتقال آلودگی به توله های سگ و گربه از طریق جفت یا شیر صورت نمیگیرد. اگر تخم انگل توسط موش خورده شود نوزاد مرحله سوم در بدن موش ایجاد میشود. در صورتیکه سگ و گربه موش آلوده را بخورند در بدن آنها نوزاد آزاد شده و در روده به کرم بالغ تبدیل میشود. این روش انتقال ، انتقال از طریق میزبان حامل نام دارد.

تخم انگل (درتصویر بالا سمت چپ ببینید) تقریبا کروی و کمی تخم مرغی شکل با پوسته ای ضخیم ، صاف و بی رنگ است. این تخم محتویاتی دانه دار به رنگ زرد مایل ه قهوه ای یکپارچه دارد.

توکساسکاریس لئونینا ( Toxascaris leonina ) به تنهائی نمی تواند عفونت قبل از تولد را در بدن دام بوجود آورد. در گربه ها و به جرأت می توان گفت در سگها لاروها در دیواره روده به جلو می روند و بدون اینکه مهاجرت داشته باشند بعد از ۱۰ یا ۱۱ هفته بالغ میشوند و متناوباً موشها به عنوان میزبان واسطه بیماری باعث سرایت بیماری شده اند و سبب گردیده اند که دوره بیماری به ۵ هفته تقلیل پیدا کند.

توکسوکارا کنیس:

طول کرم نر 10 سانتی متر و ماده تا 18 سانتی متر نیز میرسد و در روده باریک سگ و گوشتخواران زندگی میکند. در انسان هم گزارش شده است.

تخم ها با مدفوع خارج میشوند و در محیط خارج، نوزاد مرحله دوم در تخم ایجاد میشود که این تخم برای میزبان نهایی عفونت زاست.

چرخه زندگی به چند روش صورت میگیرد:

• مهاجرت ریوی :

توله سگهایی که چند هفته تا کمتر از 3 ماه سن دارند با خوردن تخم حاوی نوزاد مرحله دوم به انگل مبتلا میشوند. نوزاد در روده آنها آزاد شده، وارد گردش خون باب و کبد میشود و از آنجا به قلب و ریه میرود. نوزاد در ریه پوست اندازی میکند و از نای وارد حلق و روده شده و بالغ میشود. بعد از آلودگی تخم در مدفوع ظاهر میشود.

• آلودگی از طریق جنین و مادرزادی:

با افزایش سن سگ ، سیر مهاجرت نوزاد کرم تغییر میکند و مهاجرت ریوی را کامل نمیکند . این کرم از راه گردش خون به اندامهای مختلف رفته و کیسه دار میشود و به حالت خفته و نهفته در می آید . در ثلث آخر بارداری نوزادها فعال شده از راه جفت وارد کبد جنین میشوند و دوباره به حالت نهفته در می آیند . در هفته اول تولد نوزاد مرحله سوم وارد ریه جنین شده ، پوست اندازی میکند و نوزاد مرحله چهارم بوجود می آید. این نوزاد وارد معده توله سگ میشود و نوزادمرحله 5 ایجاد میشود و کرم بالغ بوجود می آید.

• آلودگی از راه شیر:

ممکن است سگهای آلوده در سه هفته اول شیرواری نوزادها را از طریق آغوز و شیر به توله سگ منتقل کنند.

• آلودگی از طریق میزبان حامل :

تخم حاوی نوزادمرحله دو توسط بی مهرگان ، پرندگان و پستانداران کوچک خورده میشود . در بدن آنها نوزاد مرحله سوم بوجود می آید و میزبان اصلی با خوردن میزبان حامل به انگل آلوده میشود.

توکسوکارا کتی :

طول کرم نر 3-6 سانتیمتر و ماده 4 تا 10 سانتی متر است و در روده باریک گربه و گربه سانان وحشی زندگی میکند. این کرم پراکندگی جهانی دارد و چرخه زندگی آن شبیه توکسوکاراکنیس است ، اما آلودگی مادرزادی ندارد.

بیماری زایی و علائم ظاهری آسکاریس در سگ و گربه:

اولین علامتی که به چشم می خورد از دست رفتن قدرت رشد بدن است که به موجب آن فعالیت های بدنی کم شده و دام ضعیف می شود و اینگونه دامها موهای تیره دارند. و شکم آنها نفخ دار بوده و علائم تورم معده و روده توجه دامپزشک را جلب می نماید.

استفراغ ممکن است حادث شود که در این صورت این نشانی در سگهای بالغ و غیر بالغ قابل توجه خواهد بود. بعضی کرمها ممکن است خود به خود در مدفوع مشاهده شوند. در مواردی که عفونت حاد باشد. ناراحتی های شدید ریوی در اثر مهاجرت لاروهای بیماریزا ممکن است حادث شود و همین امر امکان دارد بعداً پنومونی در دام بوجود آورد. جراحات قشری کلیه ( Granuloma ) که لارو انگل را در بر گرفته ممکن است در توله ها و سگهای جوان مشاهده شود.

آلودگی شدید موجب انسداد روده میشود و در آلودگی مزمن ممکن است کم خونی ، سرفه ، افزایش حرکات تنفسی دیده شود. شکم حیوان آلوده بزرگ میشود . اسهال و استفراغ ، انسداد روده و مرگ از علائم بیماری است.

روش تشخیص آسکاریس سگ و گربه:

مشاهده تخم در مدفوع و کالبدگشایی حیوان و دیدن کرم ها

درمان آسکاریس سگ و گربه :

1-استفاده از املاح پی پرازین به میزان 50 میلیگرام برای هر کیلو وزن زنده دام از طریق خوراکی به منظور درمان بیماری مؤثر است.

2-داروی Hexylresorcinol (هگزیل رزورسینول) برای توله ها داروی خوبی محسوب می شود و 0.2 تا 0.4 گرم از آن را در توله سگها و 0.6 تا یک گرم از آنرا به سگهای بالغ میخورانند، اما برای گربه ها نباید این دار و تجویز شود.

3-استفاده از قرص (Diethylcarbamazine (Caricide (دی اتیل کاربامازین) اگرچه اغلب عوارضی مثلی استفراغ به دنبال دارد ولی داروی خوبی است و مقدار آن ۲۵ تا ۵۰ میلی گرم برای هر کیلو وزن زنده دام است و دارو را بعد از غذا به دام میخورانند.

4-تتراکلرواتیلن در سگها و گربه ها تجویز می شود اما در کرم قلابدار سگ بیشتر مؤثر است و در صورتیکه فوراً تجویز نمایند بسیار نافع خواهد بود و مقدار آن در سگها 0.1 سی سی برای هر کيلو وزن زنده دام است . بصورت کپسول به دام بیمار می خورانند. بالاخره Dithiazanine iodide (Diazen )به عنوان یکی داروی مؤثر در درمان بیماری آسکاریدیوز سگ و گربه توصیه شده است. مقدار آن برای کرمهای بزرگ 10 میلی گرم در روز بوده و به مدت 5 روز درمان ادامه پیدا می کند. لوامیزول ، مبندازول ، فن بندازول در درمان موثر هستند. درمان توله سگها باید در 18 روزگی و بعد از آن هر 2 هفته یکبار تا 4 ماهگی انجام شود.